[avatar user=”dilagunay” /]
Dila GÜNAY
Üniversite Tarihi Arşivi/Sabancı Üniversitesi Bilgi Merkezi

Mirasını Kelt efsanelerinden aldığına inanılan, 19. yüz yılın ortalarından itibaren modernize olan, geçmişin dini töreni, yeni yüzyılın eğlencesi Cadılar Bayramı’ndan (Hallowen) dilimin döndüğü ölçüde bahsetmeye çalışacağım.

Günümüzde en az çocuklar kadar büyüklerin de rağbet ettiği gece için her yıl kostümlere, parti aksesuarlarına harcanan paranın sadace Amerika’da 9 milyar dolar civarında olduğu söyleniyor. Kimileri bu günü hayal dünyası ve doğa üstüyle kurulan bir fantezi, bir eğlence olarak değerlendirirken kimileri satanizme vurgu yaparak kötülüğün yüceltilmesi, şeytana ibadet etmek için kurgulanan gizli bir yol olduğunu iddia ediyor.

Pagan inanışı kökenli Cadılar Bayramı’nın doğduğu yer, İngiltere, İrlanda, İskoçya’nın içinde olduğu Birleşik Krallık. All Hallow Even ve All Saints Day’in arifesi olan, 31 Ekim’i 1 Kasım’a bağlayan gece kutlanmaktadır. Kelt’lerin 31 Ekim’de başlayan yeni yıl kutlaması olan Samhain bayramı ile ilişkilendirilir. Samhain, ortaçağ İrlanda takviminde ilk dört çeyreğin ilk günüdür. Samhain 31 Ekim’de başlayıp Kasım ayının ilk üç günü süren kışın müjdecisiydi. Gün ışığının azalmasından dolayı ve karanlıkla ilişkilendirilen; karanlıkla aydınlık arasındaki bir eşikti. Toplulukların yeniden düzenlenip, tarım ürünlerinin toplanması için bir vesile, doğaüstü olayların gerçekleştiği bir bayramdı. Kendilerini ziyaret ettiklerine inanılan ruhların üstesinden gelmek için sembolik şenlik ateşleri kurulur ve tanrılar yardıma çağrılırdı. İrlanda’da, insanları görünmez yapan sihirli sis olan thefe’-fiada, Samhain’e zamanı kısa bir süre kaldırılır, gerçek ve öte dünyalar arasındaki sınır çok ince bir hale gelirdi. Cadılar Bayramı akşam yemeği özellikle patatesle ilişkilendirilen tahıl veya meyve bazlı ürünler içeren bir hasat yemeğiydi.

Katolik Avrupa’nın çeşitli yerlerinde insanlar All Siants Day zamanı öteki alemden evlerine dönmesi beklenen ölüler için yiyecek hazırlarlardı. Bu ritüel ölüleri onurlandırmak için yapılırdı. Bir dua karşılığında yiyecek isteyenlerin kapıdan kapıya dolaştığı ritüeller, modern Cadılar Bayramı ile benzerlik taşımaktadır. Ruhlar, günümüzde kullanılan içi oyulmuş bal kabağının başka bir yorumu olan, mumdan ve içi oyulmuş ışık saçan cisimlerden evden eve giderlerdi. Samhain’in ölüler festivali olarak anıldığından Meksiko’da kutlanan El Dia de los Muertos/ The Day of the Dead / Ölüler Günü ile benzetilmektedir.

All Hallows ve AllSouls ile ilişkili dini geleneklerin birçoğu, on yedinci yüzyılın ortalarında daha az belirgin hale gelmiştir. On sekizinci yüzyıla gelindiğinde, Cadılar Bayramı’nın batıl inançları oyunlara çevrilmeye başlanmıştır .18. yüz yıl ortalarında göçmenlerle birlikte Kuzey Amerika’ya gelen Cadılar Bayramı festivali uzun yıllar vandalizm, 1900’lerin başında ise ırkçı yüzüyle kendini göstermiştir. 1900’lerin ortalarında azalan öfkeyle birlikte aile merkezli bir festival olmaya devam etmiştir. Bu dönemde başlayan tebrik kartları, çeşitli hediyelik ürünlerin satışı ve oyunlarla ticari yönü ortaya çıkmaya başlamıştır.

Hollywood’da pek çok korku filminin temasını oluşturan Cadılar Bayramı, John Carpenter’in 1978 yapımı aynı isimli Hallowen filmi ile daha önce hiç kullanılmamış kamera açıları, efsanevi yönetmenlik başarısıyla Kült Filmler arasındaki yerini almıştır. Kurbanlarının korkusunun şiddetinin bilinçli olarak göze çarpıtılan slasher filmlerinin ilkidir. Cadılar Bayramı temalı film önerisi izleyenler için Tüm Hallowen serisi, The Night Before Christmas (1993), Trick’r Treat (2007), Ginger Snaps (2000), Sleepy Hollow (1999) filmlerini önerir iyi seyirler dilerim.