Türkiye’nin tarihi olan Milli Kütüphane’nin kuruluş kanunu, 703 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile lağvedildi. Milli Kütüphane’de bulunan 3 milyon civarındaki kitabın ne olacağı henüz belli değil, ancak Cumhurbaşkanlığı sarayına taşınacağı söyleniyor. Türk Kütüphaneciler Derneği Başkanı Ali Fuat Kartal, ülke kütüphaneciliğine yön veren bir kurum olan Milli Kütüphane’nin Saray’a taşınmasına karşı çıkarak, özerk yapısının korunmasını istedi.

Milli Kütüphane’nin kuruluş kanunu, 703 Sayılı KHK ile lağvedildi. Milyonlarca kitabın yanı sıra dergi, gazete ve belge arşiviyle de Türkiye’nin 72 yıllık belleği olan Milli Kütüphane’nin teşkilat yapısı henüz tam olarak düzenlenmedi. Bu belirsizlik “Milli Kütüphane Cumhurbaşkanı Sarayı’na mı taşınacak?” sorusunu da yeniden gündeme getirdi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 24 Haziran seçimlerinden önce verdiği sayılı vaatlerden biri “Millet Kıraathaneleri” olmuştu. Keklerin dağıtılıp, kitapların okunacağı bir kültür yuvası olarak tanımlanan kıraathanelerden birkaç yere açıldı. Oysa TÜİK verilerine göre sadece 2016 yılında 552 kütüphane kapatılmıştı. Aynı yılın Haziran ayında Milli Kütüphane’nin kapatılarak Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na taşınacağı iddiası da gündeme geldi.

BAKANLIK İKİ YIL ÖNCE YALANLAMIŞTI

İddiaya göre Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın bahçesine inşa edilecek yapılar için 650 milyon TL harcanacak, Milli Kütüphane kapatılarak içindeki tüm kitap ve belgeler Saraya taşınacaktı. Kısa bir süre sonra açıklama yapan Kültür ve Turizm Bakanlığı ise iddiayı yalanladı. Açıklamada, “Geçmişten gelen zengin tarihi ve kültürel değerleri arşivleyerek gelecek kuşaklara aktarmak gibi önemli bir görevi üstlenen; üstelik mevcut misyonunu güçlendirmek adına şu anki hizmet binasının arkasına büyük bir ek depo inşası gibi önemli yatırımlar da yapılan Milli Kütüphanenin kapatılması yönünde herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Kamu hizmeti adına ehemmiyeti tartışılmaz bir misyonu ve ülkenin en büyük ulusal arşivi olan Milli Kütüphanenin kapatılması kesinlikle söz konusu değildir” denildi.

KURULUŞ KANUNU KHK İLE LAĞVEDİLDİ

Ancak geçtiğimiz hafta yayımlanan 703 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile Milli Kütüphane’nin kuruluş kanunu lağvedildi. Milli Kütüphane’de bulunan 3 milyon civarındaki kitabın ne olacağına ilişkin ise herhangi bir düzenleme yapılmadı. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kurum yeniden teşkilatlandırılmamakla birlikte görevlerinin bir kısmı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’ne verildi. Milli Kütüphane’nin şu anki durumu herhangi bir halk kütüphanesine benzetiliyor. Milli Kütüphane’nin teşkilat yapısındaki belirsizlik, “Saray’a mı taşınacak?” sorusunu akıllara getirdi.

TÜRKİYE’NİN 72 YILLIK BELLEĞİ

Milli Kütüphane 72 yıl önce, 15 Nisan 1946 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı bir birim olarak Ankara’da kurulmuştu. Kısa süre içerisinde 8 bin eseri içeren bir koleksiyona sahip olan Milli Kütüphane, bir yıl sonra 60 bin kitaba ulaşarak günümüzde Kumrular Sokak’ta bulunan Ankara İl Halk Kütüphanesi’ne ev sahipliği yapan binaya taşındı. Ardından 16 Ağustos 1948’de kullanıcıya açıldı. Milli Kütüphane 1950 yılında çıkarılan kuruluş kanunu ile yasal kimliğine kavuştu. 1955 yılında çıkarılan ek kanunla da Milli Kütüphane bünyesinde bir Bibliyografya Enstitüsü’nün kurulması sağlandı.  1965-73 yılları arasında bu binanın gelecekte ihtiyacı karşılamayacağı düşünülerek, bugün Bahçelievler semtinde bulunan binanın inşaatına başlandı. Uzun süren inşaat çalışmaları 1982 yılında tamamlandı. Milli Kütüphane, 5 Ağustos 1983’te yeni binasında kullanıcılarına hizmet vermeye başladı. Basma Yazı ve Resimleri Derleme Kanununa göre Türkiye’de basılan her yapıttan en az birisinin bu kuruma gönderilme zorunluluğu var. Yine gazete ve dergi gibi yayınların da bir nüshaları Milli Kütüphane’de arşivleniyor.

MİLYONLARCA KİŞİ YARARLANIYOR

TÜİK’in 2016 verilerine göre Milli Kütüphane’de 1 milyon 298 bin 952 kitap bulunuyor. Milli Kütüphane’nin internet sitesindeki verilere göre ise taşradan devir gelenlerle birlikte 27 bin 464 adet elyazması eser, yaklaşık 80 bin cilt eski harfli Türkçe matbu kitap bulunuyor. Süreli Yayınlar Şubesi ise 230 bin 851 gazete ve dergi koleksiyonuyla araştırmacılara hizmet veriyor. Milli Kütüphane 4 milyona yakın üyesi ile akademik çalışmalar başta olmak üzere her alanda araştırma için hizmet veriyor.

MİLLİ KÜTÜPHANE’NİN ÖZERK BİR YAPISI VARDI

Milli Kütüphane’nin mutlaka korunması gerektiğini belirten Türk Kütüphaneciler Derneği Başkanı Ali Fuat Kartal, Milli Kütüphane’nin önceden kendi kanunu ile Kütür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı ama özerk bir yapısı olduğunu söyledi. Kartal, yeni düzenlemeye göre Milli Kütüphane’nin yaptığı bazı görevlerin genel müdürlük tarafından yürütüleceğiniz, ancak bunun nasıl olacağının belirsiz olduğunu dile getirdi. Kanunun kaldırılmasıyla Milli Kütüphane Başkanı’nın da görevinin bittiğini dile getiren Kartal, “Milli Kütüphane biz kütüphaneciler açısından ülkenin kütüphaneciliğine yön verecek bir kurum olarak görülmüştür. Tam olarak bu görevi yerine getiremese de milli kütüphanelerin dünyanın diğer ülkelerindeki konumu budur” dedi.

‘DOĞRU OLMAYACAĞINI SÖYLEMİŞTİM’

Milli Kütüphane’nin Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na taşınacağı iddialarını da sorduğumuz Kartal, şöyle yanıt verdi: Cumhurbaşkanlığı kütüphanesinin zengin bir kütüphane olmasını isteriz. Ancak Milli Kütüphane’nin oradan ayrı bir yapısı var. Örneğin; Bir millletin hafızasını temsil ettiği için dışarı kitap verilmez. Türkiye’nin tarihinin olduğu bir yerdir. Cumhurbaşkanlığı Kütüphanesi’nin kuruluş aşamasında toplantılar olmuştu. Bu konu orada da gündeme gelmişti. Ben Milli Kütüphane’nin Cumhurbaşkanlığı’na taşınmasının doğru olmayacağını söylemiştim. Özerk yapısının korunması ve bu belirsizliğin bir an önce ortadan kaldırılması gerekiyor.”

Kaynak