T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’ne bağlı hizmet veren kütüphaneler incelendiğinde;

-Türkiye’nin 81’ilinin 35’inde İl ve İlçe Halk Kütüphanesinden bağımsız, sadece çocuklar için hizmet veren “Müstakil*” çocuk kütüphanesi bulunmaktadır.

-35 İlde bulunan kütüphane sayısı 49’dur.

-49 Kütüphanenin 5’i uzun zamandır “Geçici Kapalı”dır. (5 yıl ve üzeri) (Kütüphane kapatan bakanlık/yönetim demesinler diye kapalı olan, işlevsiz, personelsiz olan kütüphaneler için “Geçici Kapalı” ibaresi kullanılmaktadır.

-Geçici Kapalı kütüphaneler düşüldüğünde reel sayı 44’dür.

-Geçici kapalı kütüphaneler düşüldüğünde 81 ilin 32’sinde çocuk kütüphanesi hizmet vermektedir.

-49 ilde “Müstakil” çocuk kütüphanesi hizmeti verilmemektedir.

İllere böldüğümüzde

-Türkiye genelinin %39’unda “Müstakil Çocuk Kütüphanesi” hizmeti verilmektedir.

Ülkenin %61’inde “Müstakil Çocuk Kütüphanesi” hizmetinden faydalanmamaktadır.

KYGM tarafından açık olduğu beyan edilen kütüphanelerin illere göre dağılımı:

İstanbul’da 6, Adana’da 3, Manisa’da 3, Sivas’ta 3, İzmir’de 2, Çorum’da 2, Ankara’da 1, Aydın’da 1, Balıkesir’de 1, Bursa’da 1, Diyarbakır’da 1, Elazığ’da 1, Erzincan’da 1, Erzurum’da 1, Eskişehir’de 1, Giresun’da 1, Hatay’da 1, Isparta’da 1, Kars’ta, 1, Kocaeli’de 1, Kütahya’da 1, Kahramanmaraş’ta 1, Muğla’da 1, Muş’ta 1, Trabzon’da 1, Aksaray’da 1, Karaman’da 1, Yalova’da 1, Kilis’de 1 ‘dir.

Geçici Kapalı olan kütüphanelerin illere göre dağılımı:

Burdur’da 1, Edirne’de 1, Mersin’de 1, Kayseri’de 1, Uşak’da 1’dir.

*KYGM’nin kütüphane tarama sayfasında Bursa’da 2 çocuk kütüphanesi bildirilse de 2. kütüphane olan 2011 yılında Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne devredilen Tophane Çocuk Kütüphanesi onarım çalışmalarının ardından 21 Şubat 2012 tarihinde Lala Şahin Paşa Çocuk Kütüphanesi adıyla Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından hizmete sokulmuştur.
**KYGM’nin verilerinin güncel ve güvenilir olması gerekmektedir.

-Çocuk kütüphanelerinin genelinde kütüphanecilik/bilgi ve belge yönetimi eğitimi almış personel çalışmamaktadır.
-Çalışan personelin çocuk kütüphaneleri alanında herhangi bir konu uzmanlığı bulunmamaktadır.

-Bazı kütüphaneler “Müstakil Kütüphane” olarak değerlendirilse de İlçe kütüphanelerinin içinde, (örneğin Bursa İnegöl Çocuk Kütüphanesi İnegöl İlçe Halk Kütüphanesi içindedir.)

-Bazı kütüphaneler kamu binalarının içinde, (örneğin Trabzon Çocuk Kütüphanesi İl Kültür Müdürlüğü içerisinde bir odadadır) Nazı kütüphaneler Milli Eğitime bağlı ilköğretim okulları içindedir. (örneğin İstanbul Beşiktaş Levent-Fatma Banat Çocuk Kütüphanesi)

KYGM’ye bağlı Müstakil Çocuk Kütüphanelerinin %10 İstanbul Üsküdar İlçesinde bulunmaktadır.

2013 yılına kadar 4 Çocuk Kütüphanesi bulunan Üsküdar ilçesinde “Üsküdar 23 Nisan Çocuk Kütüphanesi” binası 2018 yılı sonuna belediyeden tahsis protokolü olmasına rağmen 27 Eylül 2013 tarihinde bakanlık onayı ile Üsküdar Çocuk Üniversitesi’ne tesis olması için Çocuk Kütüphanesi kapatılmıştır. ”

HALK KÜTÜPHANELERİ BÖLGE SEMİNERLERİ: ÇOCUK KÜTÜPHANELERİ/ ÇOCUK KÜTÜPHANECİLİĞİ EĞİTİMLERİ

KYGM, Goethe Enstitüsü, Hacettepe Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü, Türk Kütüphaneciler Derneği ve Çocuk Edebiyatı Yayıncıları ile Halk Kütüphaneleri Bölge Seminerleri 6 yılda 20 kez gerçekleşti. Gerçekleşen bölge seminerlerinde halk kütüphanecileri için hizmet içi eğitim olarak bilgi yenileme olanağı oldu. Seminerlerin ana temalarından birisi “Çocuk Kütüphaneleri ve Çocuk Kütüphaneciliği “idi.

Yayıncılar, yazarlar, BBY akademisyenleri ve kütüphanecilerle Nitelikli Çocuk Kütüphaneleri için seminerlerde yapılan sunumlar, dünya çocuk kütüphanelerinden iyi örneklerin sunumu, ülkemizdeki çocuk kütüphanelerinden iyi örneklerin sunumu, deneyim paylaşımları, kütüphanelerin çocuk bölümlerinde yaplan incelemelerle yerinde incelemeler yapılarak mesletaşlarımız için farkındalık oluşturulmuştur.

Prof. Dr. Bülent Yılmaz’ın, bölge seminerleri katılımcıları ile seminerin gerçekleştiği ildeki kütüphanelerin çocuk bölümlerinde gerçekleştirdiği interaktif olarak gerçekleşen kütüphane incelemeleri seminerleri değerli kılmıştır. Seminerler sonrası dünyadaki ve ülkemizdeki iyi örnekler bir çok ilde ilçede uygulanarak Halk ve Çocuk Kütüphanelerinin değişimine neden olmuştur.

SONUÇ ve ÖNERİLER

-Kültür ve Turizm Bakanlığının ve Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürülüğünün yenileme çalışmalarına verdiği önem, fiziksel değişimler, koleksiyon yenilemeleri, yeni yapılan kütüphane yapıları, yeni açılan halk kütüphanelerinin çocuk bölümleri ülkemiz kütüphaneciliği için bir vizyon değişimi gerçekleştiği gözlemlenmiştir. Yeni kütüphanecilik vizyonu kütüphaneciler tarafından heyecanla karşılanmakta ve takdir edilmektedir. Bu vizyon sürdürülebilir olarak duraksamadan devam ettirilmelidir.

-Yeni vizyon değişikliğinin tüm kütüphanelere yansıması aynı hızda değildir. Bu değişimin hızla ilerlemesi ülke geneline yayılması dileğimizdir. Halk Kütüphaneleri Çocuk Bölümlerinde ve Müstakil Çocuk Kütüphanelerinde Kütüphanecilik / Bilgi ve Belge Yönetimi alanından mezun çalışan sayısı yetersizdir. Kütüphanelerde, çocuk kütüphanelerini daha çekici kılacak çalışmalar yetersizdir. Çocuklar için yaratıcı çalışmalar yapacak farklı disiplinlerden mezun personel sayısı yok denecek kadar azdır.

-Öncelikle Kütüphaneciler, Pedagog, Çocuk Gelişimi Uzmanı, Eğitimciler, Sanat Eğiticileri istihdam edilmelidir.

-Çocuk kütüphaneciliği alanında yüksek lisans ve doktora çalışmaları başlamış olup bu alanda akademik çalışmalar yapılası özendirilmelidir. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümlerinde “Çocuk Kütüphaneleri/Çocuk Kütüphaneciliği” konusunda zorunlu ve seçmeli derslerin sayısı arttırılmalıdır.

-Çocuk Kütüphaneciliğinin gelişmesi için konu uzmanları ile, kütüphanecilik mesleği STK’ları ile, Çocuk Yayıncıları, Çocuk kitabı yazarları, çizerleri ve çevirmenleri STK’ları ile işbirliği ile ortak çalıştaylar, projeler yaşama geçirilmelidir.

-Kütüphanelerle sanatı birleştirecek işbirliklerine gidilmelidir.

-Tüm Türkiye için Okuma Kültürü seferberliği başlatılmalıdır.

-Çocuk Kütüphanelerinin yanı sıra Okul Kütüphanelerinin açılması, nitelikli personel çalıştırılması için paydaş bakanlıklarla işbirliği ile hayata geçirilmelidir.

-Çocuk Kütüphaneciliği ile eş çalışmalar yapan Okul Kütüphanecilerinin deneyimlerinden faydalanacak işbirliklerine gidilmelidir.

-Çocuk Kütüphaneleri açan yerel yönetimlerle işbirliğine gidilerek ortak çalışmalar, ortak programlar hayata geçirilmelidir.

-Kütüphanelerde; oyun araçları, oyun etkinlikleri, okur yazar buluşmaları, yaratıcı okuma, yaratıcı drama vb. çalışmaları gerçekleştirecek bütçe olanakları sağlanmalıdır.

-Çocuk Kütüphaneleri koleksiyonları yenilenmeli, Yeni Kitaplar (Edebiyat/Resimli Kitap/Oyunlu Kitap), Çocuk Dergileri, DVD, Oyuncak, Oyun Araçları satın alınmalıdır.

– Çocuk Kütüphanelerinde oyun odaları, 0-6 yaş gurubu, Okul Öncesi çocuklar için yayınlar, oyun materyalleri alınmalı.

-Kütüphane yapı tasarımlarında “Çocuğa Göre” fiziksel alanlar tasarlanmalı, ekolojik ve organik yapı materyalleri kullanılmalıdır.

-Çocuk Kütüphaneleri / Kütüphaneler şehirlerin ulaşılabilir lokasyonlarında inşa edilmelidir.

Kaynak
Aydın İleri – Kütüphaneci
Okul Kütüphanecileri Derneği Başkanı
Türk Kütüphaneciler Derneği Yönetim Kurulu Üyesi
Çocuk ve Gençlik Yayınları Derneği Yönetim Kurulu Üyesi