Türk Kütüphaneciliği dergisinin 2012 yılı birinci sayısı yayımlanmış olup, makale özlerinin bulunduğu içerik aşağıda bilgilerinize sunulmaktadır. Dergimizin dizgide olan ikinci sayısı piyasaya çıktığında birinci sayı web sitemizden izlenebilecektir.

Bilgilerinize saygıyla sunulur.
Türk Kütüphaneciliği Dergisi Yayın Kurulu

TÜRK KÜTÜPHANECİLİĞİ: CİLT 26 SAYI 1 (2012)

HAKEMLİ YAZILAR

Türkiye’de Kurumsal Açık Arşivlerin Analizi: Dokuz Eylül Üniversitesi Kurumsal Açık Arşivi Örneği
Korhan Levent Ertürk, Gökhan Şengül
Öz
2001 yılında yayınlanan Budapeşte Açık Erişim Girişimi Bildirgesi sonrası kurumsal açık arşivler, yeşil yol (green road) olarak da ifade edilen kendi kendine arşivlemenin (self archiving) önemli bir aracı olarak görülmektedirler. Günümüzde Türkiye’de 26 kurumsal açık arşiv uluslararası standartlara uygun olarak yapılandırılmıştır. Söz konusu tüm arşivler, kurumsal açık arşivlerin listelendiği uluslararası rehberlerde yer almaktadırlar. Bu çalışmada; Dokuz Eylül Üniversitesi kurumsal açık arşivi incelenmekte ve bu bağlamda Türkiye adresli kurumsal açık arşivler tartışılmaktadır.

Türkiye’de Kurumsal Elektronik Bilgi ve Belge Yönetimi Uygulamalarına Dönük Koşulların Değerlendirilmesi: 57 Örnek Kurumun Analizi
Özgür Külcü
Öz
Çalışmada Türkiye’de elektronik belge yönetimi uygulamalarına dönük mevcut koşulların değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Belge yönetimi çalışmalarının etkinliği ve sürekliliğini sağlamada kurumsal değerlendirmelerin yapılması, idari yapı içerisinde bilgi ve belge uygulamalarına yönelik var olan kapasitenin analiz edilmesi oldukça önemli görülmektedir. Betimleme yönteminin kullanıldığı çalışmada veriler 57 farklı kurumdan 247 katılımcıya uygulanan anket yöntemi ile elde edilmiştir. Gerçekleştirilen ankette kurumların yapı ve işlevlerine bağlı olarak farklı birimlerde elektronik ortamda bilgi ve belge yönetimi uygulamalarının oynadığı rolün tanımlanması ve kapsamının ne olduğunun ortaya konulması amaçlanmaktadır. Çalışmanın temel bulgularından birisi, organizasyonlarda elektronik ortamda kullanılan farklı bilgi sistemlerinin bütünleştirilmesine duyulan gereksinimin yüksek olduğudur.

Ankara’daki Halk Kütüphanesi Hizmet Niteliğinin Değerlendirilmesi
Özlem Şenyurt Topçu, Bülent Yılmaz
Öz
Kuruluşlarda hizmet niteliğinin belirli aralıklarla ölçülmesi hizmet politikalarının temel unsurlarından birisidir. Hizmet niteliğinin ölçülmesi, aynı zamanda hizmetlerin geliştirilmesi ve benzer kuruluşlarla karşılaştırılması için yapılması gerekli bir işlemdir. Bu çalışmanın amacı, Ankara’da belirlenen halk kütüphanelerinin hizmet niteliklerinin bir ölçek temelinde değerlendirilmesidir. Araştırmanın kapsamına alınan kütüphaneler Ankara’da üst, orta ve alt sosyo-ekonomik bölgelerden seçilen Cebeci Halk Kütüphanesi (Cebeci HK), Mamak İlçe Halk Kütüphanesi (Mamak İHK) ve Or-An Sevgi Yılı Halk Kütüphanesidir (Or-An HK). Araştırma çerçevesinde 2011 yılı Kasım ayında bu üç kütüphanenin toplam 120 kullanıcısına Libqual+™ Hizmet Nitelik Ölçeğine dayalı bir anket uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, kullanıcılar bu kütüphanelerin hizmet kalitesinden genelde memnundurlar. Ancak, kütüphanelerde bilgiye erişim ve halkla ilişkiler açısından bazı memnuniyetsizlikleri bulunmaktadır. Kullanıcılar bu kütüphanelere tüm hizmet niteliği unsurları itibariyle 9 üzerinden ortalama 7,2 puan vermişlerdir ve bu konuda kütüphaneler arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır.

İlköğretim Öğrencilerinin İnternet’te Bilgi Arama Davranışları
Selda Ekici, Nazan Özenç Uçak
Öz
Bu çalışma, ilköğretim öğrencilerinin İnternet’e ilişkin tutumlarının, kullanım alışkanlıklarının, İnternet’te bilgi arama davranışlarının ve kaynak gösterme özelliklerinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın amacını gerçekleştirmek için, biri özel biri devlet olmak üzere iki okulun sekizinci sınıf öğrencileri seçilmiştir. Toplam 149 öğrenciye anket uygulanarak öğrencilerin bilgisayar ve İnternet kullanma becerileri; İnterneti hangi amaçlarla nasıl kullandıkları; bilgi gereksinimleri ve bilgi arama davranışları; bilgi erişimde karşılaştıkları sorunlar; buldukları bilgiyi nasıl değerlendirdikleri; ödevlerinde nasıl kullandıkları ve kaynak gösterme konusunda farkındalıkları belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgular öğrencilerin bilgi erişimde İnterneti öncelikli ve yoğun kullandıklarını; İnternet’i güncel, kolay erişilebilir ve aranan her türlü bilginin bulunabileceği bir ortam olarak algıladıklarını; ancak İnternet’ten ya da basılı kaynaklardan bulunan bilgileri ödevlerinde kullanırken kaynak belirtmeleri gerektiğine inanmadıklarını ortaya koymaktadır.

GÖRÜŞLER

Sağlık ve Eğitim Vakfı (SEV) / Amerikan Bord Heyeti (ABH) Okulları Öğrenci ve Öğretmenlerinin Okul Kütüphaneleri Hakkındaki Görüşleri Üzerine Bir Araştırma
Elizabeth Ward Frank
Öz
Bu rapor “Okul Kütüphanelerinin Öğrencilerin Öğrenimlerine Yaptığı Katkıyı Gösteren Kanıtlar Nelerdir?” sorusunu, 2009 ilkbahar ve sonbahar döneminde altı özel okulda (İstanbul, İzmir ve Tarsus’ta faaliyet gösteren üç ilköğretim okulu ve üç lise) 6-12. sınıf seviyesinden 1593 öğrenci ve 340 öğretmenin (anaokulu, ilköğretim ve lisede görevli) katılımıyla gerçekleştirilmiş “Kütüphane Anketi”nden elde edilen istatistiksel ve niteliksel kanıtlar ışığında yanıtlar. Bu anket, araştırmanın yapıldığı okulların yönetiminden sorumlu Sağlık ve Eğitim Vakfı’na, kütüphanelerin başarısını ortaya koyan istatistiksel göstergeler sunmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu anketle konuya ilişkin hem istatistiksel hem de açık uçlu veriler elde edilmiştir. İstatistiksel veriler için öğrenci ve öğretmenlerden kütüphaneden aldıkları yardıma ilişkin 27 soruyu yanıtlamaları istenmiştir. Soruların çoğu 2002 tarihinde Ohio Eğitimsel Kütüphane ve Medya Derneği (OELMA) tarafından gerçekleştirilen kütüphane anketinden alınmış ve Türkçeye çevrilmiştir. Kütüphaneden elde edilen yardıma ilişkin 27 soru 7 ana grup altında bölümlere ayrılmış ve ortalamaları alınmıştır. Niteliksel veri için öğrencilerden kütüphaneden aldıkları yardıma ve bu yardım sayesinde ne yapabildiklerine ilişkin bilgi vermeleri ve “Kütüphane nasıl olsaydı daha iyi olurdu?” sorusunu yanıtlamaları istenmiştir.

Okumanın Nörobiyolojisi
Bülent Yılmaz
Öz
Psikolojik, sosyolojik, kültürel vb. bağlamlarda ele alınan okuma olgusu, üzerinde çok çalışılan bir konudur. Ancak, nörobiyolojik yaklaşım, bulgu ve yorumlar okuma olgusunu farklı bir boyutuyla da değerlendirmemizi gerektirmektedir. Beyin-okuma ilişkisi üzerine odaklanan bu bilimsel alan, beynin okuma sürecini nasıl gerçekleştirdiğini ortaya koymaya çalışmakta ancak aynı zamanda okumanın beynin fizyolojik ve bilişsel yapısını nasıl etkilediğini de incelemektedir. Elde edilen sonuçlara göre, gerçekleşmesi çok karmaşık bir işlem olan okuma becerisinin sonucu olarak bireyin zihinsel olarak geliştiği, kendini bilme ve kendini denetleme gibi üst düzey zihinsel etkinliklerinin arttığı belirtilmektedir. Ayrıca, zayıf okuyucularla iyi okuyucular arasında duyusal, motor ve bilişsel yönlerden bütünsel nitelikli farklılıklar olduğu anlaşılmıştır. Genel olarak, okumanın beynin fizyolojik yapısını olumlu etkilediği belirtilmektedir.

Kimlik Paylaşım Sistemi’nin Halk Kütüphanelerinde Uygulanması
Meral Erdoğan
Öz
Kimlik Paylaşım Sistemi (KPS), İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından, Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi veri tabanında tutulan bilgileri, sınırlandırılmış olarak kamu kurumları ve diğer tüzel kişiliklere, ilgili mevzuatta belirlenen esas ve usuller çerçevesinde, güncel ve güvenli bir şekilde, yedi gün yirmidört saat süreyle, çevrimiçi paylaşılmasını sağlayan bir sistemdir. Kamuda “bürokrasinin azaltılması ve idari basitleştirme” çalışmaları kapsamında hazırlanan Kimlik Paylaşımı Sistemi Yönetmeliği 8 Aralık 2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, vatandaşların kütüphanelerden daha rahat yararlanmalarını sağlamak amacıyla Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’ne başvurmuştur. Böylece KPS ilk defa halk kütüphanelerinin kullanımına açılmıştır. Kimlik Paylaşım Sistemi’nin uygulanmaya başlamasıyla halk kütüphanelerine üye kaydedilirken, nüfus cüzdanı ya da adres belgesi örneği gibi birlikte kullanıcıların onaylı belge getirmelerine gerek kalmamış üyeliği geciktiren prosedürler ortadan kalkmıştır.

Türkiye’de Kütüphanelerarası İşbirliğinin Kısa Tarihçesi ve Günümüz Uygulamaları
Halime Atıl Yörü
Öz
1969 yılında askeri amaçla kullanılan ARPANET’ten internete uzanan 42 yıllık süreçte yaşadığımız dünyada pek çok şey değişmiştir. Zaman ve mekan kavramını ortadan kaldıran bu buluş herkes gibi kütüphanecilere de yeni ufuklar açmış, yeni yollar çizmiştir. Gelişen teknolojinin kütüphanelere getirdiği en büyük değişimlerden biri de dış kullanıcı sayısındaki önemli artış olmuştur. Özellikle kullanıcı memnuniyetini üst seviyede tutmayı hedefleyen her kütüphane için kütüphanelerarası işbirliği zorunluluk haline gelmiştir. Bu çalışmada kütüphanelerarası işbirliği türleri açıklanarak 1850 yılından günümüze kütüphanelerarası işbirliğinin kısa tarihçesi anlatılarak günümüz uygulamaları hakkında bilgi verilecektir.

OKUYUCU MEKTUPLARI

Engelsiz Bilinç Eğitimi Üzerine
Burcu Keten
Öz
Yazıda, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı (KDDB) tarafından 48. Kütüphane Haftası etkinlikleri kapsamında düzenlenen Engelsiz Bilinç Eğitimi ile ilgili izlenimlere yer verilmiştir. Eğitim, iki saat sürmekte, “Tutum ve Davranışlar” ve “Engellilik Modelleri” olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Hedeflenen, katılımcıların engelli bireylere karşı tutum ve davranışlarını gözden geçirmelerine yardımcı olmak; katılımcılara engellilerle iletişim kurma ve çalışma konularında rehberlik etmektir. Eğitim sonrasında katılımcılardan gelen olumlu geribildirimler üzerine, eğitime ilişkin kısa bir bilgilendirme yazısı hazırlanmasına karar verilmiştir. Bu bağlamda yazıda, Engelsiz Bilinç Eğitimi’nin nasıl ortaya çıktığına, eğitimin kapsamına ve kendi ifadeleriyle katılımcıların geribildirimlerine yer verilmiştir.

Çiğdem Eğitim Çevre ve Dayanışma Derneği Semt Kütüphanesi
Fatih Fethi Aksoy
Öz
Ankara ve Türkiye’nin ilk ve tek semt sivil toplum örgütü olan Çiğdem Eğitim Çevre ve Dayanışma Derneği’nin semt kütüphanesi tanıtılmaktadır.

ÇEVİRİ YAZILAR

İtalya’da Kütüphane Mimarisi: Senaryolar, Stratejiler ve Fırsatlar
Marco Muscogiuri, (Çev. Atakan Aydın)
Öz
Bu çalışmada, Italya’daki halk kütüphanelerinin mevcut durumu değerlendirilmiş; geleneksel halk kütüphanesi hizmet anlayışının geliştirilmesi gerekliliği üzerinde tartışılmış ve özellikle kütüphane mimarisinin bu süreçteki yeri ve önemi vurgulanmıştır.

TANITIM – DEĞERLENDİRME

Süreli yayınların yönetimi Hasan S. Keseroğlu
Evvel zaman içinde çocuk dergileri Filiz Ertem Mazlum
Türkiye kütüphaneleri yazma eserler Katalogları 1923-2006 Selçuk Aydın