Türkiye genelinde çeşitli kütüphane, şahıs, müze ve kurumların bünyesindeki 300 bin cildin üzerindeki yazma eserin 70 bin cildi, yazma eser bakımından dünyanın en önemli kütüphaneleri arasında bulunan İstanbul’daki Süleymaniye Kütüphanesi’nde muhafaza ediliyor. AA muhabirinin Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan aldığı bilgiye göre, ülkelerin en değerli kültür varlıkları arasında yer alan, bilim, sanat ve kültür araştırmalarında en otantik kaynaklardan olan yazma eserler, tarih, din, dil, felsefe, coğrafya, astroloji, fen bilimleri gibi çeşitli konularda, yazıldığı dönem ve yere ait temel bilgileri bünyesinde toplayan, bilim ve sanat dünyasının ilk elden kaynaklarını oluşturuyor.  Türkiye’de, başta Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı kütüphaneler ve müzeler olmak üzere, üniversiteler, resmi ve özel kurum ve kuruluşlarda, şahıslarda 300 bin cilt civarında el yazması eser bulunduğu tahmin ediliyor.

Bakanlığa bağlı 14’ü yazma eser kütüphanesi olmak üzere 28 kütüphanede toplam 170 bin 28 yazma eser yer alırken, eserlerin sağlıklı bir şekilde korunarak gelecek kuşaklara ulaştırılmasının sağlanması, nitelikli, hızlı ve kolay bir şekilde yerli ve yabancı araştırmacıların hizmetine sunulması yoluyla bilim ve sanatın gelişmesine yardımcı olunması, Türk kültürünün uluslararası platformda tanıtılmasına katkıda bulunulması amacına yönelik olarak bakanlık kütüphanelerindeki yazma eserler dijital ortama aktarılıyor. Yazma eserler, ebru, hat, tezhip, minyatür, cilt, katı gibi geleneksel Türk el sanatlarının en güzel örneklerini de ihtiva ediyor.

”Yazma Eser Kütüphanesi” olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü çatısı altında faaliyet gösteren 13 kütüphaneden 7’si İstanbul’da bulunuyor. El yazması eserlerin bulunduğu İstanbul’daki kütüphaneler şöyle:

– Süleymaniye Kütüphanesi: Süleymaniye Külliyesi içinde yer alan Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, yazma eser bakımından dünyanın en önemli kütüphaneleri arasında yer alıyor. Kütüphanede, 106 koleksiyonda bulunan toplam 70 bin cilt yazma ve 120 bin basma eserin 12 bini Türkçe, 50 bini Arapça, 3 bin 680’i ise Farsça. Kütüphanede, Ayasofya, Bağdadlı Vehbi, Carullah, Damat İbrahim, Esad Efendi, Fatih, Hacı Mahud, Hamidiye, Kılıç Ali, Laleli, Reisülküttap, Süleymaniye, Şehid Ali ve Yeni Cami’nin en değerli koleksiyonları korunuyor.

– Köprülü Yazma Eser Kütüphanesi: Çemberlitaş’da faaliyet gösteren ve 1661’de Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa tarafından kurulan kütüphanede, 2 bin 775 cilt yazma, 2 bin 810 basma eser bulunuyor.

– Atıf Efendi Yazma Eser Kütüphanesi: 1741’de hattat, şair, maliyeci Mustafa Atıf Efendi tarafından Fatih Vefa’da kurulan kütüphanede, 3 bin 228 cilt yazma ve 24 bin 563 basma eser yer alıyor.

– Ragıp Paşa Yazma Eser Kütüphanesi: 1763’te Koca Ragıp Paşa tarafından Laleli’de kurulan kütüphanede 1275 cilt yazma eser araştırmacılara sunuluyor.

– Nuruosmaniye Yazma Eser Kütüphanesi: 1775’te Sultan I. Mahmud tarafından kurulan kütüphanede, 5 bin 52 cilt yazma eser yer alıyor.

– Hacı Selim Ağa Yazma Eser Kütüphanesi: 1782’de kuruldu. Selimağa, Aziz Mahmud Hüdai, Nurbanu Sultan, Kemankeş Emir Hoca koleksiyonları burada bulunuyor. Üsküdar’da yer alan kütüphanede 2 bin 952 yazma eser korunuyor.

– Millet Kütüphanesi: 1916’da Ali Emiri tarafından vakfedilen kitaplarla oluşturulan ve Fatih’te Feyzullah Efendi Medresesi’nde yer alan kütüphanede, Ali Emiri koleksiyonundaki 4 bin 414 eserle birlikte toplam 10 bin 500 cilt civarında yazma eser var. Millet Kütüphanesi’ne bağlı olarak çalışan ve 1775 yılında kurulan Fatih Çarşamba’daki Murad Molla Kütüphanesi’nde de 2 bin cilt kadar yazma eser yer alıyor.

Yazma eser bulunan diğer kütüphaneler

– Beyazıt Devlet Kütüphanesi: Beyazıt’ta bulunan kütüphane 1882’de ”Kütübhane-i Osmani” adıyla Osmanlı Devleti tarafından kuruldu. Toplam 11 bin 98 cilt yazma esere sahip koleksiyona, Veliyüddin Efendi koleksiyonu ile Kara Mustafa Paşa koleksiyonu da eklendi.

– İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi: 1925’te kuruldu. II. Abdülhamid’e gelen yazmalar ile Halis Efendi, Sahip Molla ve Rıza Paşa koleksiyonlarından oluşan 18 bin cilt eser bulunuyor. Bunların 6 bin 963’ü Arapça, 1614’ü Farsça, 9 bin 941’i Türkçe. Az sayıda da Almanca, Ermenice, Fransızca, İtalyanca, Rusça eser bulunuyor.

– Kandilli Rasathanesi Kütüphanesi: Kütüphanede 574 cilt yazma eser, 300 cilt kadar da takvim bulunuyor.

– Yapı Kredi Bankası Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi: 1975 yılında Taksim’da kuruldu. 1000 cilt yazma eser vardır.

Yazma eser bulunan müzeler

– Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi: Fatih Sultan Mehmed döneminde ”Enderun Mektebi Odaları”nda kuruldu. Topkapı Sarayı’nda 3. Ahmed, Revan Köşkü, Bağdad Köşkü, Hazine, Emanet Hazinesi, Medine, Koğuşlar koleksiyonları yer alıyor. Kütüphanedeki Arapça, Türkçe, Farsça yazmaların sayısı 13 bin 405. Çeşitli kitaplar ve albümler içerisinde 12 ve 17. yüzyıllar arasına tarihlenen 13 bin 533 minyatür yer alıyor. 140 cilt içerisinde 7 bin 200’den fazla Türk, Hint, Moğol ve Arap minyatürü bulunuyor.

– Türk-İslam Eserleri Müzesi Kütüphanesi: Toplam 2 bin 251 cilt Arapça, Farsça ve Türkçe yazma eser yer alıyor.

– Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi: Basma eser sayısının yazmalardan fazla olduğu kütüphanede, 478 Arapça, 192 Farsça, 949 Türkçe, 38 müşterek dilde, 2 Çağatayca olmak üzere toplam 1659 cilt yazma eser bulunuyor.

İstanbul’da bunların dışında bazı özel ve kamu müzeleri ile şahısların elinde de yazma eserler bulunuyor.

Diğer yazma eserler nerede?

– Milli Kütüphane: Ankara’da Adnan Ötüken tarafından kurulan kütüphanede, çeşitli koleksiyonlardaki 11 bin 546 yazma eserin dışında çeşitli il ve ilçe kütüphanelerinden toplam 14 bin 218 yazma eserle birlikte 25 bin 849 cilt yazma eser yer alıyor.

– Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih, Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi: 1935’te kurulan kütüphanede, 15 bin cilde yakın yazma eser yer bulunuyor.

– Bursa Kütüphaneleri: Bursa’da çeşitli koleksiyonlardan meydana gelen Osmangazi Tahtakale’deki İnebey Medresesi’nde yer alan kütüphanede 8 bin 373, Yenişehir Süleymanpaşa 238, Bursa Müzesi’nde 400 cilt ile birlikte Bursa yazmalarının toplamı 8 bin 773 cilt.

– Konya’da Yusuf Ağa, İzzet Koyunoğlu, Mevlana Müzesi ve Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi gibi 4 önemli koleksiyon bulunuyor. Karatay’daki Yusuf Ağa Yazma Kütüphanesi’nde 3 bin 185 yazma eser yer alıyor. Bu kütüphane Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi’ne bağlı olarak çalışıyor. Koyunoğlu koleksiyonunda 3 bin, Mevlana Müzesi’nde 2 bin yazma eser korunuyor. Meram’daki anıt alanında bulunan Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi’nde, Isparta Halil Hamid Paşa, Adıyaman İl Halk, Gaziantep İl Halk, Isparta – Şarkikaraağaç İlçe Halk, Isparta – Yalvaç İlçe Halk, Isparta-Uluborlu Alaaddin, Karaman İl Halk, Mardin İl Halk Kütüphanesi’nden gelen eserlerle birlikte 5 bin 104 adet eser bulunuyor.

– Kayseri Raşit Efendi Yazma Eser Kütüphanesi: Mehmet Raşit Efendi tarafından Padişah III. Selim (1789-1807) döneminde kuruldu. Kurucu tarafından 925 cilt el yazması, 18 cilt de İbrahim Müteferrika basması olmak üzere toplam 943 cilt kitap vakfedildi. Halen buradaki yazma eser toplamı 2 bin cilt.

– Sivas Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesi: Mevcut yazma eser sayısı 704 cilt.

– Diyarbakır Ziya Gökalp İhtisas Kütüphanesi: Kütüphanede 1984 cilt yazma eser yer alıyor.

Kaynak: http://www.haber7.com