Irak’ta binlerce el yazması kitabın bulunduğu onlarca kütüphane ABD ve müttefiklerinin 1991 ve 2003 senelerinde gerçekleştirdikleri işgaller ile adeta yağmalanmalandı ve yok edilmeye çalışıldı.

Yağmalanan kitapların akıbeti hakkında da yeterli bilgi bulunamadı. Yağmalanan kitaplar kimi zaman bir koleksiyoncunun evinde; kimi zaman da nasıl götürüldüğü birçok soru işareti taşıyan Avrupa ülkelerinde bulundu.

Kültür Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’nün World Learning ve World Survey’e dayanarak yaptığı incelemeye göre, Irak’ın 113 kütüphanesinde 82 bin 258 el yazması yağmalanmıştır. Yağmalananlar arasında 1494 eser ise Osmanlı Türkçesi ile yazılan Yazmalar…

BAĞDAT’TAKİ ZENGİN KÜTÜPHANELER

Bağdat’ta bulunan 41 kütüphanede ise 1279’u Osmanlı Türkçesi olmak üzere toplam 53 bin 22 el yazması korunuyordu. Bağdat’taki kütüphaneler arasında el yazmaları açısından en zengini ‘Saddam el Yazmaları Kütüphanesi’ydi. Bu kütüphanede, 786’sı Osmanlı Türkçesi olmak üzere toplam 40 bin 214 el yazması yer alıyordu. Ayrıca Bağdat’taki Evkaf Kütüphanesi’nde 5 bin 147, Naji Mahfuz Koleksiyonu’nda 662, Kadiriya Kütüphanesi’nde ise 1544 el yazması korunuyordu.

Öte yandan Basra’daki 3 ayrı kütüphanede 10’u Türkçe olmak üzere 2 bin 114 eser yer alırken, Dohuk’daki bir kütüphanede 16, el Divaniye’de 2 ayrı kütüphanede 236, El Hilla’da 4 ayrı kütüphanede 86, Erbil’deki 2 kütüphanede 10’u Türkçe 50, Nasıriye’deki 3 kütüphanede 304, Samarra’daki 2 kütüphanede ise 41 el yazması bulunuyordu.

Kerbela’daki 19 kütüphanede ise çoğunluğu fıkıh, kelam, Kuran, mantık, felsefe, edebiyat, dil ve gezi konularında yazılmış Farsça ve Arapça 2 bin 337 el yazması yer alıyordu. Kerkük’teki 5 kütüphanede 23’ü Türkçe toplam 117 yazma eser korunurken, Musul’daki 9 ayrı kütüphanede ise 135’i Türkçe olmak üzere toplam 6 bin 810 yazma eser bulunuyordu. Necef’deki 17 kütüphanede ise 20’si Türkçe toplam 12 bin 159 el yazması korunurken, Süleymaniye’deki 2 kütüphanede 17’si Türkçe toplam 4 bin 430 el yazması, el Samava’da 11, Saddam’ın doğduğu kent olan Tıkrit’te 28, el Zubayir’de ise 25 el yazması yer alıyordu.

1991’DEKİ YAĞMALAMA 2003 İŞGALİNDE DE YAŞANDI

Köklü tarihi geçmişe sahip olan Mezopotamya topraklarının merkezinde yer alan Irak’taki kütüphaneler, 1991 Körfez Krizi sonrası olduğu gibi 2003 senesindeki işgalde de yağmalanmıştır.

Iraklı uzmanlar, ABD’nin Irak işgaliyle birlikte bu ülkede başta Nemrud dönemine ait olmak üzere çok değerli ve kıymetli tarihi eserlerin Batılılar tarafından yağmalandığını ve Irak’tan kaçırıldığını dile getirmiştir.

Söz konusu kıymetli ve değerli tarihi eserlerin devrik Saddam Hüseyin tarafından Merkez Bankası’nda özel sandıklarda saklanmış, ancak işgalle birlikte bu sandıkların işgal güçleri ve özellikle ABD tarafından Irak’tan kaçırılmıştır. Öyle ki Irak’ın işgalinden bir süre sonra Batı basınında Irak’taki tarihi eserlerin Avrupa ve Amerika’ya kaçırıldığına dair haberler gündemi meşgul etmişti.

İŞGAL SIRASINDA ÇALINAN ESERLER İSRAİL’DE DE ÇIKTI

Mescid-i Aksa el Yazmaları Bölümü Başkanı Nacih Barikat, 2003 senesinde işgal edilen Irak’taki kütüphanelerden çalınan bazı nadir eserlerin İsrail Millî Kütüphanesi’nden çıktığını açıkladı.

İsrail Millî Kütüphanesi İslam dünyasına ait çok sayıda nadir eserlere sahip…Ancak İsrail Millî Kütüphanesi’nde bulunan nadir eserlerin buraya nasıl getirildiği ile ilgili tartışmalar sürüyor.

Konu ile ilgili açıklama yapan Mescid-i Aksa el Yazmaları Bölümü Başkanı Barikat ise İsrail kütüphanelerinde bulunan eserlerden bazılarının Irak işgali sonrası Irak Millî Kütüphanesi’nden çalınarak getirilmiş olabileceğini belirtti.

KÜTÜPHANEDE İSLAM TARİHİNE AİT NADİR ESERLER BULUNUYOR

1982 yılında kurulan ve 5 milyondan fazla kitabın bulunduğu İsrail Milli Kütüphanesi’nde, İslam ve İslam tarihine ilişkin 100 bin kitap ve 2 bin el yazması eser bulunuyor. İsrail’deki kütüphane, 600 yıl önce yazılmış ve Sultan I. Selim’in mührünün bulunduğu şahsi mushafı da bünyesinde barındırıyor.

İsrail Millî Kütüphanesi’nde, saf altınla bezenmiş ve İslamî nakışlarla süslü, tarihi 1200 yıl öncesine dayanan Kûfî hattıyla yazılmış bir Kuran-ı Kerim mushafı da bulunuyor.

İsrailliler bu eserleri satın aldıklarını iddia ederken, Filistinliler bu eserlerin bazılarının ABD işgali sonrası Bağdat’tan yağmalanarak İsrail’e getirildiğini söylüyor.

SADDAM EL YAZMALARI KÜTÜPHANESİ DE NASİBİNİ ALDI

Bağdat’taki Saddam el Mahtutat’ın (Saddam el Yazmaları Kütüphanesi) George W. Bush liderliğindeki işgalci güçler tarafından harap edilen önemli kültürel miraslar arasında yer alıyor. Çünkü Irak’ın farklı kütüphanelerinden toplanan el yazmaları bu kütüphanede muhafaza ediliyordu.

Evkaf Kütüphanesi de tıpkı Saddam el Mahtutat gibi Irak’ın farklı bölgelerinde yeralan kütüphanelerden toplanan kitaplarla oluşturulmuştu. 1960’larda başlanan kitap toplama faaliyeti, 1980’lere kadar devam etmişti. Toplanan yaklaşık beş bin kitaptan 1991 işgali ile hiçbir şey kalmamıştı.

Evkaf Kütüphanesi’nde İslam aleminin en büyük imam ve düşünürlerinden İmam-ı Azam’ın, İmam Şafii’nin, İmam Hanbel’in ve İmam Malik’in kitapları bulunuyordu.

MUSUL KÜTÜPHANESİ’NE İSRAİL SALDIRISI

Osmanlı Araştırmaları Vakfı Kurucusu ve Mütevelli Heyeti Başkanı Prof. Dr. Ahmet Akgündüz, bir araştırma için Musul arşivine başvurduğunu ve Irak savaşı sırasında İsraillilerin Musul arşivini yağmalamak istediğini; ancak bölgedeki kişilerin buna engel olduğunu aktardı.

Irak’ta müzeler ve kütüphaneler yağmalanıp kundaklandı. Binlerce el yazması kitap ya çalındı, ya alevlere teslim edildi. Atlas, beş binden fazla eşsiz el yazması eserin saklandığı Evkaf Kütüphanesi’nin katalogunu inceledi ve yok olan kitaplardan küçük bir liste hazırladı. Bu liste, yok edilen değerin ne denli büyük olduğunu göstermeye yetiyor.

Kaynak: Hamza Ahıskalı / Dunyabulteni.net