Yükseköğretim Kurulu Başkanı Prof. Dr. M. A. Yekta Saraç, 10 Ocak 2019 tarihinde YÖK’te gerçekleştirilen Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) toplantısında kurul üyelerine, “Yeni YÖK” olarak bilim dünyasının çok önem verdiği “açık erişim ve açık bilim”konusunda yürüttükleri çalışmaları anlattı.

Bu konuda YÖK bünyesinde, içerisinde rektörlerin, ilgili öğretim üyelerinin, TÜBİTAK temsilcisinin, kütüphane dokümantasyon alanında yetkin çalışmacıların yer aldığı bir komisyon kurulduğu bilgisini paylaştı.

Bu kapsamda YÖK, ülkemizdeki bütün üniversitelerde uluslararası standartlarda “Açık Akademik Arşiv Sistemi”kurulması, üniversite arşivlerinin “Avrupa Açık Erişim Altyapısı (OpenAIRE)” ile bütünleşmesinin sağlanması,“Akademisyenlerin Araştırmacı Numaraları (ORC-ID veya benzeri)” kullanımına özen gösterilmesi konularını gündeme aldı.

Açık erişim ve açık bilim konusunda YÖK tarafından atılacak somut adımlar arasında,

• Üniversiteler tarafından yapılan çalışmaların ve açık akademik arşivlerdeki yayın sayılarının altı aylık periyotlar ile YÖK’ün belirleyeceği yöntem ve formatta rapor edilmesi,

• Üniversitelerde açık erişim ve açık bilimle ilgili çalışmalardan sorumlu rektör/rektör yardımcısı başkanlığında bir komisyon kurulması ve üniversite içerisinde açık bir ekosistem oluşturulması amacıyla akademisyenler için farkındalık toplantıları düzenlenmesi,

• Açık erişimdeki dergilerde yayın yapılmasının ve açık ders malzemesi üretiminin teşvik edilmesi amacıyla Akademik Teşvik Yönetmeliğinde düzenleme yapılması,

• YÖK tarafından düzenlenecek eğitim toplantılarına ilgili üniversitelerin ilgili personelinin katılımının sağlanması

gibi girişimlerin başlatılması yer almaktadır.

Ayrıca, bu konuda YÖK ile TÜBİTAK arasında da işbirliği yapılacak. Bu çerçevede TÜBİTAK tarafından açık erişim ve açık bilim konusunda 2019 yılında aşağıdaki adımların atılması kararlaştırıldı:

1. TÜBİTAK Açık bilim politikasının kabul edilmesi,

2. Açık Erişim çalışmalarında 2019’un pilot, 2020’nin zorunlu politika uygulamalarına geçiş yılı olarak benimsenmesi,

3. 2019 yılı ikinci yarısında ARDEB projelerinde (ARDEB 1002 Hızlı Destek programının çağrısı) pilot program kapsamında açık erişim/açık veri zorunluluklarının getirilmesi,

4. aperta.ulakbim.gov.tr (Kurumsal Arşiv ve Araştırma Verisi Yönetimi) sisteminin canlı sisteme geçişi (getirilen zorunluluk sonucu makale ve araştırma verilerinin arşivleneceği sistem)

5. Açık veri portalının açılması, acikveri.ulakbim.gov.tr (Şubat 2019’da açılacak) Portalda araştırma verisi yönetimi ile ilgili eğitici bilgiler ve örnek araştırma verisi yönetim planları yer alacaktır.

6. TÜBİTAK Akademik Arşivinin (Harman) yaygınlaştırılması, (Şu anda 62 kurumsal arşivden yaklaşık 600 bin makale taranmaktadır).

Bilindiği üzere YÖK Başkanı Saraç geçtiğimiz günlerde konuya ilişkin yaptığı açıklamada, YÖK’ün girişimiyle başlatılan yasal sürecin sonucunda, lisansüstü tezlerin elektronik ortamda erişime açılması ile birlikte erişime açık tez sayısının oranının 2017 yılında %56,3 iken, 2018 yılında %98,7’ye yükseldiği bilgisini paylaşmış; bu girişimlerin akademide “şeffaflık, otokontrol ve sistemin kendi kendisini denetlemesinin sağlanması, otokontrolün kaliteyi yükseltmesi ve bilimsel çalışmaların bilim dünyamızın istifadesine sunulması ” sonuçlarını doğuracağını belirtmişti.

Kaynak